
- 1 Ocak 2025
- Yazar: LEVENT ATMACA
Motor Yatak Vurma Belirtileri
Bu yazımızda motor yatak sesinden çok farklı bir konu olan Motor Yatak Vurma Belirtileri Nelerdir? Vuruntu Nedir? Motordan Gelen Vuruntu Sesi? Motorda Vuruntu Sesi? Motor Yatak Vurması: Nedir? Nasıl Anlaşılır? Yatak Vurma Sesi Nasıl Kesilir? Motor Yatak Vuruyor Ne Demek? Motorda Vuruntu Nedenleri? gibi pek çok soruya cevap vererek okurlarımızı ve müşterilerimizi aydınlatmaya devam ediyoruz.
Şimdi bu sorulardan ilki olan Vuruntu Nedir? tanımlayarak başlayalım:
Vuruntu Nedir?
İçten yanmalı motorlarda, motor silindirlerinde bulunan yanma odalarında yüksek basınç ve sıcaklık sebebiyle ateşlemenin gerçekleşmesi istenilen anın dışında, farklı bir anda yakıt hava karışımının ateşlenmesi gerçekleşir ve buna bağlı olarak da çınlayan metalik (madeni) bir ses oluşur. Oluşan bu sese vuruntu (detonasyon) denir.
Motorda Vuruntu Sesi
Vuruntu nedeniyle motordan ses gelmesi çok yönlü ele alınıp detaylı irdelenmesi gereken bir konudur. Bu yüzden sadece motor yatak vurması konusunu incelemekle kalmayıp, motordan vuruntu sesine neden olabilecek tüm konuları inceleyerek okurlarımızı bilgilendirmeye çalışacağız.
Motordan Gelen Vuruntu Sesi
Motordan gelen vuruntu sesi yedi alt başlık altında, bizi ilgilendiren kısmıyla (Motor Yatak Vurması) daha detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Motorda vuruntu nedenleri:

1) Kol Yatakları: Yatak yağ boşluğunun fazla bırakılması, ovalleşen muylular, yanlış takılan piston kolları, biyel kepi cıvatasının başı dönük takılması nedeniyle eksantrik miline çarpması, çok fazla incelen motor yağı yapısı; piston kol yatakları için vuruntu oluşmasının nedenleri olarak sıralanabilir.
Aynı şekilde, piston kolunun diğer ucunda kullanılan kol burcu imal edilirken de, yağlama için bırakılan boşluğun fazla verilmesi vuruntuya neden olacaktır.
Kullanılan yağın kalitesi ve yağ pompasının işlevselliğinden emin olduktan sonra, yağlama için bırakılan motor yağ boşluğuna bağlı olarak motorda yatak vurma sesi hakkında karar vermek daha kolay olacaktır.
2) Krank Mili: Yatak yağ boşluğunun fazla bırakılması, eksenel boşluğun fazla olması, ovalleşen muylular, eğilmiş krank mili ya da çatlamış krank kolu, eksenden kaçık motor yatakları, çok fazla incelen motor yağı yapısı, gevşeyen volan; krank milinde vuruntu oluşmasının nedenleri olarak gösterilebilir.
Krank mili motor yataklarının içinde tam tur atarak dönme hareketini devam ettirir. Krank milinin hareket etmesiyle motor yatakları ile krank mili arasındaki boşluğu yağ sarar. Böylelikle krank mili ile yatakların temas etmesi engellenmiş olur.
Motor yataklarındaki yağ geçişi için bırakılan boşluk mikrometre düzeyindedir. Şayet ana yatak imalatında bırakılan boşluk, olması gerekenden daha fazlaysa motor yatak vurma sesi kaçınılmaz olacaktır.
Aşınmaya bağlı zarar gören krank mili muyluları taşlanır. Taşlama sonrası krank mili muyluları ölçüldüğünde ölçü 1000’de 50’nin üzerinde değişmişse krank mili değiştirilmek zorundadır. 1000’de 50’nin altında bir değişen ölçü varsa özel motor yatakları yeni ölçüye göre imal ettirilip taşlanan muylulara monte edilir.
3) Erken Ateşleme (Avans Vuruntusu): Pistonlar olması gereken zaman diliminin dışında çok yüksek basınca maruz kalırlar. Pistonlar, piston kolları ve piston kol yatakları titreşim yaparak avans vuruntusu denilen sesi oluşturur. Oluşan ses; silindirlerde yanma odası denilen alanda çınlayan bir madeni ses olarak duyulur.
Erken Ateşleme (Avans Vuruntusu) Nedenleri ve Öneriler
- Motorda kullanılan yakıtın düşük kaliteli olması: yüksek oktanlı yakıtlar sorunu çözecektir.
- Vuruntu sensörü arızası: arızalı sensörün onarımı sağlanmalı.
- Ateşleme zamanı bozulmuşsa: avans ve ateşleme zamanlaması ile triger sentesinin kontrol ettirilmesi gerekir.
- Normal değerlerin üstünde sıkıştırma yüzdesi/oranı: Rektefiye gören motorlarda motor blok ve/veya silindir kapak yüzeyi kabul edilebilir değerlerin üstüne taşlanmışsa, silindirlerin içerisinde yer alan yanma odaları alanları küçülmüştür. Küçülen yanma odaları da vuruntuya davetiye çıkarır. Motora kompresyon testi yaptırarak, yanma odalarının sıkıştırma oranları ölçtürülmelidir.
Yağ yakan araçlarda motor yağ yakmasın diye kalın yağ kullanımı söz konusu olup, kullanılan kalın motor yağıda vuruntuya neden olabilir.
Kalın numara yağ kullanılması, ana yatak ve/veya kol yatak ile alakalı motordan gelen vuruntu sesinin azalmasına fayda etmediyse, daha büyük zararlara neden olmadan motor bloğu açılıp incelenmelidir. Kontroller sonrası yatak sarması gerçekleştiğine dair karara varıldıysa, ihtiyaç duyulan rektefiye işlemi başlatılmalıdır.
Yatak Vurma Sesi Nasıl Kesilir? Olması gerekenden daha kalın bir motor yağını kullanma yoluna gitmek, ana yataklara ve/veya kol yataklarına bağlı motordan gelen vuruntu sesini kesmek adına yapılabilecek tek şeyin de denenmiş olduğunu gösterir.
Kalın yağ kullanılması genel anlamda motor yatak vuruntusunun çok ince olduğu motorlarda bir ihtimal fayda sağlayabilir.
Her ne kadar kalın motor yağı kullanma yöntemi bilinse de, pratikte motor yatak vuruntu sesinin kesilmesi yönündeki yararı %5'in altındadır.
Olması gerekenden daha fazla motor yağının motora konulması da, motor yatağı boşluğu fazlaymış gibi vuruntu oluşmasına neden olabilir.
Tercih edilen motor yağı çok inceyse eğer, zamanla motor yatak yağ filmini incelterek vuruntu oluşmasına neden olabilir.
Motorda Yağ Yakmanın:
Birinci nedeni, silindir kapağının içinde bulunan subap ve subap lastiklerinin aşınmasıdır. Aşınan yerlerden silindirlerin içinde bulunan yanma odalarına yağ sızdırır ve yakar.
İkinci nedeni ise; segmanlar, gömlekler ve piston kafalarıdır. Motoru geciktirmeden komple bakıma sokmak en iyi karar olacaktır, uzun süre içiniz rahat bir şekilde aracınızı kullanmaya devam edebilirsiniz.
Bir motorda yatak vuruntusu ve yağ yakma problemleri bir arada bulunuyorsa sadece segman attırma ile sorunlardan kurtulmak mümkün değil. Bu durumda araba yatak vuruyor ise: motor blok açılarak bakılır. Blok açılmadan ezbere konuşmak doğru değil! Emin olmak gerekir!
Açılan blokta motor yatakları ile ilgili sorun teknik aksaklıktan kaynaklanan bir nedene bağlı ise yatakların yenilenmesine tabi ki de gerek yok. Ancak teknik aksaklık yoksa; motorda yatak sarma olayı yaşanmışsa, motor bloğu için rektefiye işlemine geçilmelidir.
Yağ Yakmaya Bağlı Motor Vuruntusunu Daha Detaylı Anlatmak Gerekirse:
#1 Yüksek basınçtan dolayı aşırı ısınan motor yağı incelir.
#2 İncelen motor yağı yapışkanlık ve yüzey gerilimi fonksiyonlarını kaybeder.
#3 Motor yağının yağlama özelliği yok olur.
#4 Yağ tüketimi artar.
#5 250°C’yi geçen silindirlerdeki yanma odalarında yağ yanmaya başlar ve yanan yağ kurum (kalıntı/kir) meydana getirir.
Tüm bu sıraladığımız olaylar sonucunda motorun sıkıştırma yüzdesi değişir ve motor erken ateşlemeye bağlı vuruntulu çalışır.
Oluşan bu vuruntu sesinin önüne geçmek ve olası bir arızadan haberdar olmak için vuruntu sensörü denen parçalar motorlarda kullanılmaktadır.
Her ne kadar vuruntu sensörü olmayan eski model motorlar olsa da, genel anlamda çoğu motorda vuruntu sensörü vardır. Hem benzinli hem de dizel motorlarda kullanımı mümkün.
Vuruntu sensörü gelen sinyallere göre ateşleme ve enjeksiyon avansını ayarlar. Blok silindirlerinde 300-500 milivolt arasında bir titreşim gerilimi oluşuyorsa sensör bize silindirlerde vuruntu olduğunu gösterir.
4) Pistonlar ve Piston Pimleri
5) Subap Sistemleri
6) Eksantrik Dişlisindeki Boşluk
7) Alternatör ve Su Pompası
Motor Yatak Vurması Nedir?
İlk olarak sorulması gereken sorular: Motorun Yatak Vurması Ne Demek? Motorun Yatak Vurması Nasıl Anlaşılır? şeklinde olacaktır. Ama öncesinde, sorularımızı cevaplamadan; çok önemli bir detaya vurgu yapmamız gerekiyor. Şimdi bu kısmı daha da dikkatli okumanızı rica ediyorum:
Motor yatak sesi ile motordan gelen vuruntu sesi ayrı ayrı konular olup karıştırılmamalıdır. Bir problem olan ve alışılmışın dışında kulağı rahatsız eden motor sesleri hakkında tam anlamıyla fikir sahibi olmak istiyorsanız motor yatak sesi nasıl kesilir? başlıklı yazıma da mutlaka göz atmanızı tavsiye ederim. Çünkü ayıracağınız SADECE 5 DAKİKA, motor sesleri hakkında öğrenmeniz gereken her şeyin kapısını, sonuna kadar sizin için açaçak!

Motorda, yatak boşluğunun fazla verilmesi motor yatak vuruntu sesi için ilk neden olacaktır. Piston kol yataklarında ve/veya ana yataklarda yağlama için bırakılan mikrometre düzeyindeki yatak boşluğu fazlaysa takırtı şeklinde sesler oluşur.
Oluşan bu sesler motor yatak vurması şeklinde tabir edilir. Krank mili muylularından sadece bir veya iki tanesinde yatak yağ boşluğu fazlaysa vuruntu daha seyrek, daha cılızdır.
Ana yatak vuruntularına göre duyulan ses, piston kol yatakları vuruntularında çok daha zayıftır. Genel olarak hafif bir takırtı şeklindedir. Araç hızı arttıkça seste artar.
Yatak boşluğunun hangi silindire ait kol yatağında olduğunu anlamak için ise pratik bir yöntem mevcut. Bujilere giden buji kabloları tek tek kısa devre yapılarak vuruntunun azalmasına göre hangi silindire ait kol yatağının arızalı olduğu anlaşılabilir. Kısa devre yapılınca vuruntu sesi tamamıyla yok olmaz, ancak çok azalır.
Motor Yatak Vurması
Motor yatak vurması en çok karşılaşılan vuruntu seslerinden biri olmakla birlikte, arabanın yatak vurması sorunu ile karşı karşıya kalınması hiçbir zaman istenilmeyecek bir problemdir.
Motor Yatak Vurması Nasıl Anlaşılır?
Yatak Vurma Sesi Nasıl Anlaşılır? Vuruntunun şiddetine göre, araç çalışırken ayağınızı gaz pedalına koyduğunuzda vuruntuyu az veya çok hissetme ihtimaliniz var. Bu durum, motor yatak vurmasına ait alâmetlerden sadece biri olarak karşınıza çıkabilir.
Motor Yatak Vurma Belirtileri
Motor yatak vurma belirtileri içinde en belirgin olan durum, motorun normalin dışında sesli çalışmasıdır.
Yatak Vuran Araba Ne Kadar Gider?
Bu soruya net bir cevap vermek mümkün değil. Ama motor yatak vuruyor ne yapmalıyım diyorsanız, motor yataklarından gelen vuruntu sesini kesmek için uygulanacak en kesin, en pratik yöntem motor bloğunun açılmasıdır. Açılan motor bloğunda tespit edilen motor yatak sarması ise şayet, motor yatakları yenileriyle değiştirilerek, rektefiyenin tamamlanması gerekir.
Aksi takdirde motor kol çıkarıp tüm motor bloğunu kullanılamaz hale getirebilir ki, bu bir motorun başına gelebilecek en kötü, en maliyetli olaydır.
UNUTMAYIN: Motor kapalı bir kutu olup, bloğu açmadan olup bitenlerin bıraktığı zararı, yapılması gerekenleri kesin bir lisanla konuşmak son derece yanlış olur.
Bu yazımızda yatak vurması hakkında her şeyi a’dan z’ye anlatmaya çalışarak, kafanızda hiçbir soru işareti kalmasın istedik, bunu da başardığımıza inanıyoruz.
Ama bizim alanımız dışında; gerek motor parçaları olsun gerek diğer pek çok konuda da yararlanabileceğiniz sözlük siteleri mevcut.
Bunlardan biride ekşi sözlük sitesi. Bu tür siteler; farklı kullanıcıların bakış açısıyla konuları analiz etmenizi ve çok yönlü fikir sahibi olmanızı sağlayacaktır.
Son söz olarak: bağımsız iki konu olan motor yatak sesi ve motor yatak vuruntu sesi sizler için her yönüyle ayrı ayrı irdelenmiştir. Karıştırılan yönlerin ve farkların anlaşılması için motor yatak sesi nasıl kesilir? başlıklı yazımızı incelemeniz, KESİNLİKLE yararınıza olacaktır.
-
İlginizi Çekebilir: